doctorwe.com

คอลัมน์: ยุทธศาสตร์…ประเทศไทย

จากไอแพด 2 …ถึงฟ็อกซ์คอนน์ …และถึงแรงงานไทย

ดร.วีรพงษ์ ชุติภัทร์

ตอนนี้ในเมืองไทยยังมีคนจำนวนไม่น้อยที่กำลังตื่นเต้นกับการเข้าแถวยาวเหยียดเพื่อซื้อ “ไอแพด 2″ ผลิตภัณฑ์ยอดฮิตของบริษัทแอปเปิล ไอแพด 2 นับได้ว่าเป็นอีกผลิตภัณฑ์หนึ่งที่ได้รับความนิยมจากประชาชนทั่วโลกอยู่ในขณะนี้ ตัวเลขยอดขายของไอแพด 2 ทั้งโลกไม่ได้มีการเปิดเผยอย่างเป็นทางการ แต่คาดการณ์ว่าขายได้ครบหนึ่งล้านเครื่องไปแล้วภายในสัปดาห์แรกที่ออกจำหน่าย ซึ่งทำลายสถิติของไอแพด 1 ที่ขายได้ครบหนึ่งล้านเครื่องภายใน 28 วันแรกที่เปิดขาย ความสำเร็จของแอปเปิลยังสะท้อนได้จากผลงานในปี 2553 ด้วยยอดขายกว่า 1.96 ล้านล้านบาท (คาดว่าพอๆกับเงินที่รัฐบาลไทยจัดเก็บได้ทั้งหมดในปี 2554) และกำไรขั้นต้นประมาณ 0.77 ล้านล้านบาท พร้อมกับการเป็นบริษัทที่ได้รับความชื่นชมมากที่สุดในโลกเป็นเวลาสามปีติดต่อกัน

ก่อนที่บริษัทแอปเปิลจะประสพความสำเร็จได้ในระดับสุดยอดเช่นในปัจจุบันนั้น ผมอยากจะพาคุณผู้อ่านย้อนกลับไปดูความเป็นมาของหนึ่งในผู้ก่อตั้งและปัจจุบันเป็นสัญลักษณ์ของบริษัทแอปเปิลไปแล้ว เขาผู้นั้นคือ สตีฟ จ๊อบส์ ประธานเจ้าหน้าที่บริหารของบริษัทแอปเปิลนั่นเอง บริษัทแอปเปิลก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2519 โดยมีจ๊อบส์และเพื่อนอีกสองคนเข้าหุ้นกัน จากนั้นมาแอปเปิลก็ประสพทั้งความสำเร็จและความล้มเหลวอย่างมากมาย จนในปี 2540 คณะกรรมการบริษัทได้แต่งตั้งให้จ๊อบส์เป็นรักษาการประธานเจ้าหน้าที่บริหารของแอปเปิล จ๊อบส์ก็ได้เปลี่ยนแอปเปิลให้เป็นบริษัทที่สามารถผลิตคอมพิวเตอร์ทั้งฮาร์ดแวร์และซอฟท์แวร์ที่ตรงกับความต้องการของตลาด โดยเฉพาะความถนัดทางด้านซอฟท์แวร์ที่เกี่ยวกับสิ่งพิมพ์และมัลติมีเดีย จึงทำให้แอปเปิลฟื้นตัวและกลับมามีกำไรในปีเดียวกัน ในปี 2544 แอปเปิลได้ออกผลิตภัณฑ์ที่ไม่เกี่ยวกับคอมพิวเตอร์โดยตรงเป็นครั้งแรกโดยมีชื่อว่า “ไอพอด” ไอพอดเป็นอุปกรณ์ฟังเพลงขนาดเล็กที่พกพาไปไหนมาไหนได้ ในปี 2547 แอปเปิลเปิด “ไอจูนส์มิวสิคสโตร์” โดยเปิดโอกาสให้ผู้บริโภคเข้ามาดาวน์โหลดเพลงผ่านอินเทอร์เน็ตได้ในราคาเพียง 30 บาทต่อเพลง และกลายเป็นร้านขายเพลงออนไลน์ที่ใหญ่ที่สุดในโลกไปแล้ว ในปี 2550 จ๊อบส์เปลี่ยนชื่อบริษัทจาก “บริษัทแอปเปิลคอมพิวเตอร์ จำกัด” ไปเป็น “บริษัทแอปเปิล จำกัด” ซึ่งแสดงวิสัยทัศน์ที่ชัดเจนว่าจากนี้ไปแอปเปิลจะไม่ทำแค่คอมพิวเตอร์เท่านั้น จากนั้นมาแอปเปิลก็ออกผลิตภัณฑ์สุดยอดตามมาอีกหลายตัวไม่ว่าจะเป็นไอโฟน แอปเปิลทีวี และไอแพด เป็นต้น ความสำเร็จของแอปเปิลสะท้อนได้จากราคาหุ้นในปี 2547 ที่ 180 บาทต่อหุ้น ก้าวกระโดดไปถึง 10,500 บาทต่อหุ้นในปีนี้ หรือเพิ่มขึ้นเกือบ 60 เท่าภายในระยะเวลาเพียง 7 ปี

“ข่าวดีสำหรับผู้ถือหุ้นแอปเปิล …กลายเป็นข่าวร้ายสำหรับคนอเมริกัน” กล่าวคือ แม้ว่าบริษัทในประเทศตนจะเป็นเจ้าของผลิตภัณฑ์เลอเลิศที่ทำเงินมหาศาลดังกล่าว แต่เนื่องจากความต้องการต้นทุนการผลิตที่ต่ำที่สุด แอปเปิลและอีกหลายบริษัทจึงย้ายฐานการผลิตสินค้าไปยังสาธารณรัฐประชาชนจีนและประเทศกำลังพัฒนาอื่นๆอย่างมหาศาลและต่อเนื่อง จนทำให้เกิดคนว่างงานจำนวนมหาศาลในสหรัฐอเมริกา โดยพบว่าจำนวนผู้ขอรับสวัสดิการว่างงานครั้งแรกได้ทำสถิติสูงที่สุดตั้งแต่ก่อตั้งประเทศสหรัฐอเมริกามาด้วยตัวเลข 650,000 รายในเดือนเมษายน 2552 และตัวเลขดังกล่าวลดลงแตะระดับ 474,000 รายเมื่อวันที่ 30 เมษายนที่ผ่านมา ซึ่งยังนับว่ายังอยู่ในอัตราที่สูงมาก และมีแนวโน้มว่าอัตราคนว่างงานในอเมริกาจะยังคงสูงต่อไปเป็นทศวรรษ ตราบใดก็ตามที่คนงานอเมริกันส่วนใหญ่ยังไม่สามารถพัฒนาให้ตนเองมีทักษะฝีมือแรงงานไปสู่อุตสาหกรรมเทคโนโลยีขั้นสูงได้

หนึ่งในโรงงานที่ได้รับความนิยมในการย้ายฐานการผลิตไอพอด ไอโฟน รวมทั้งไอแพดไปก็คือ โรงงานที่มีชื่อว่า “ฟ็อกซ์คอนน์” ซึ่งก่อตั้งเมื่อปี 2517 ขณะนั้นมีชื่อว่า บริษัทฮอนไฮพรีซิชันอินดัสเทรียล จำกัด ในไต้หวัน และใช้ชื่อทางการค้าว่า “ฟ็อกซ์คอนน์” และชื่อนี้ได้กลายเป็นชื่อติดปากเมื่ออ้างถึงบริษัทแห่งนี้ ในปี 2531 ฟ็อกซ์คอนน์ได้เข้าไปตั้งโรงงานแห่งแรกในสาธารณรัฐประชาชนจีนที่เมืองเซินเจิ้น โรงงานแห่งนี้เป็นโรงงานที่มีขนาดใหญ่มากสามารถรองรับพนักงานได้สูงถึง 450,000 คน ในโรงงานมีสถานที่อำนวยความสะดวกมากมาย อาทิเช่น หอพัก ร้านสะดวกซื้อ ธนาคาร ภัตตาคาร ร้านหนังสือ หรือแม้กระทั่งโรงพยาบาล ด้วยความพร้อมสรรพของสภาพแวดล้อมและบรรยากาศในโรงงานน่าจะทำให้คนงานของฟ็อกซ์คอนน์มีความสุข แต่ในความเป็นจริงแล้ว กฎระเบียบในโรงงานมีความเข้มงวดสูง อาทิเช่น การห้ามพูดระหว่างทำงาน ถ้าคนงานคนไหนพูดก็จะถูกหักคะแนนสำหรับผลงานของตน และมีบางคนถูกปรับเงินอีกด้วย คนงานของฟ็อกซ์คอนน์มักจะต้องทำงานล่วงเวลาเฉลี่ยสัปดาห์ละ 100-120 ชั่วโมง คนงานของฟ็อกซ์คอนน์จะสามารถเข้าห้องน้ำได้เพียง 10 นาทีทุกๆ 2 ชั่วโมง การยืนทำงานเกือบจะต่อเนื่องเป็นเวลา 12 ชั่วโมง รวมทั้งการอาศัยอยู่ในหอพักคนงานที่มีความแออัดสูง โดยห้องๆหนึ่งจะมีคนงานอยู่ด้วยกันประมาณ 8-10 คน แต่คนงานแต่ละคนของโรงงานนี้จะได้รับเงินเดือนเพียง 900 หยวนหรือประมาณ 4,500 บาทเท่านั้น

สิ่งที่กระทบกระเทือนจิตใจของคนงานของฟ็อกซ์คอนน์มากที่สุดคือ พวกเขาอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ …อยู่ในวัยที่อยากสังคม …แต่พวกเขากลับไม่มีเพื่อน …ไม่มีแฟน และไม่มีคนรู้ใจ เนื่องจากกฎระเบียบที่กีดกัน การทำงานที่จำเจน่าเบื่อหน่ายและต้องทำงานซ้ำแล้วซ้ำเล่า ทั้งหมดนี้ทำให้คนงานของฟ็อกซ์คอนน์เป็นโรคซึมเศร้า …ไม่มีทางออก จนในที่สุดก็นำไปสู่การฆ่าตัวตาย ในปี 2552 ผู้จัดการหนุ่มของโรงงานฆ่าตัวตายโดยมีสาเหตุมาจากการที่เขาทำเครื่องต้นแบบไอโฟน 4 หาย ตามมาด้วยปี 2553 เกิดการฆ่าตัวตายของคนงานเป็นจำนวนมาก แต่ที่ตายจริงๆพบว่ามีทั้งหมด 14 ราย ดังนั้นจึงไม่ต้องแปลกใจว่าทำไมสินค้าดีๆอย่าง ไอแพด ไอโฟน และอื่นๆ จึงเข้าแถวย้ายฐานการผลิตไปสู่โรงงานนรกเหล่านี้ ด้วยนโยบายที่ว่า “ประสิทธิภาพสูงสุด …ค่าจ้างถูกสุด …ชีวิตคนงานจะเป็นผักเป็นปลา …ก็ช่างหัวมัน”

ในการเลือกตั้งครั้งต่อไป พรรคการเมือง 2 พรรคใหญ่ในประเทศของเรากำลังหาเสียงอยู่อย่างขะมักเขม้น โดยบางพรรคหาเสียงว่าจะปรับขึ้นค่าแรงขั้นต่ำเพิ่มขึ้น 25 เปอร์เซ็นต์ บางพรรคจะปรับให้เป็น 300 บาทต่อวัน และเงินเดือนของผู้ที่จบการศึกษาระดับปริญญาตรีไม่ต่ำกว่า 15,000 บาท (แต่ไม่ได้สัญญาว่า… จะมีงานทำหรือเปล่า ??) โดยยังไม่เห็นนโยบายการยกระดับความรู้ความสามารถของคนงานของเราที่เป็นรูปธรรมเลย ทำให้นึกถึงคำพูดของสตีฟ จ๊อบส์ ที่ว่า “Innovation distinguishes between a leader and a follower.” แปลความได้ว่า “นวัตกรรมเท่านั้น ..ที่จะเป็นตัวแบ่งแยกระหว่างผู้นำกับผู้ตาม” ผมเองไม่เคยคิดว่าแรงงานส่วนใหญ่ของประเทศมีทักษะพอที่จะผลิตนวัตกรรมเพื่อยกฐานะในการที่จะได้รับค่าแรงงานในอัตราที่สูงได้ ดังนั้นหากนโยบายหาเสียงดังกล่าวเกิดขึ้นจริง โดยปราศจากการพัฒนาฝีมือแรงงานให้ก้าวไปสู่เทคโนโลยีหรือคุณภาพขั้นสูงแล้ว งานในโรงงานต่างๆก็จะย้ายฐานการผลิตไปสู่โรงงานนรกในต่างประเทศอย่างฟ็อกซ์คอนน์ ปัญหาคนว่างงานก็จะกลับมาเป็นปัญหาใหญ่ของประเทศ และจะกลับมาหลอกหลอนท่านนักการเมืองทั้งหลายที่ให้คำมั่นสัญญาไว้

ข้อความนี้ถูกโพสต์ขึ้นโดย : ดร.วีรพงษ์ ชุติภัทร์